Kalprotektyna – co warto wiedzieć

Kolonoskopia jest procedurą medyczną. Ma na celu dokładne zbadanie wnętrza jelita grubego przy użyciu długiej, elastycznej rurki wyposażonej w kamerę. To ważne narzędzie diagnostyczne, pozwalające na wykrycie zmian nowotworowych, polipów i innych chorób jelita grubego. Nie można jednak zaprzeczyć, że kolonoskopia często budzi lęk u pacjentów. W związku z tym od lat poszukiwano nieinwazyjnych metod diagnostycznych, które umożliwiłyby m.in. różnicowanie nieswoistych chorób zapalnych jelit i zespołu jelita drażliwego oraz monitorowanie postępu zdiagnozowanej już choroby zapalnej jelit. Dzięki pracy naukowców udało się odkryć, że duże znaczenie diagnostyczne w takich sytuacjach ma badanie stężenia kalprotektyny w kale. Badanie takie jest nieinwazyjne i stosunkowo proste do przeprowadzenia. W związku z tym testy umożliwiające pomiar kalprotektyny w kale zyskują coraz większą popularność nie tylko w środowisku medycznym, ale również wśród pacjentów.

Znaczenie kolonoskopii

Kolonoskopia jest wiarygodnym i cenionym badaniem, szczególnie w profilaktyce raka jelita grubego. W rozpoznaniu nieswoistych chorób zapalnych jelit to właśnie kolonoskopia jest złotym standardem diagnostycznym. Pacjent musi odpowiednio przygotować się przed badaniem. Powinien stosować restrykcyjną dietę, wykonać lewatywę lub przyjąć odpowiednią dawkę środka przeczyszczającego, aby całkowicie oczyścić jelita. Kolonoskopia jest bardzo czułym badaniem, pozwalającym ocenić wygląd błony śluzowej jelita. Podczas kolonoskopii możliwe jest także wykonanie biopsji jelita grubego, czyli pobranie fragmentu śluzówki jelita do oceny histopatologicznej. Jest to jednak badanie inwazyjne i może być dla pacjenta nieprzyjemne, a wręcz bolesne i krępujące. Zwykle przeprowadza się je w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. Odkąd w laboratoriach medycznych pojawiła się możliwość badania poziomu kalprotektyny z kału, w niektórych sytuacjach klinicznych można uniknąć wykonania kolonoskopii, jeżeli wynik kalprotektyny wskaże, że dolegliwości jelitowe danego pacjenta mają podłoże funkcjonalne, inaczej czynnościowe.

Czym jest kalprotektyna

Kalprotektyna jest białkiem ostrej fazy. Występuje głównie w neutrofilach (białych krwinkach, które pełnią ważną rolę w obronie naszego organizmu przed infekcjami). Neutrofile uwalniane są w odpowiedzi na wystąpienie stanu zapalnego. Kiedy zostają aktywowane, zostaje z nich uwolniona w znacznej ilości kalprotektyna. Wtedy następuje zwiększenie jej stężenia m.in. w kale i płynach ciała.

W przypadku pacjentów ze stanami zapalnymi w obrębie jelit dochodzi do rozszczelnienia bariery jelitowej. Wówczas neutrofile, przechodząc przez ścianę jelita do jego wnętrza, ulegają zniszczeniu, a kalprotektyna zostaje uwolniona. Ostatecznie trafia do kału i jest razem z nim wydalana.

O czym nam mówi stężenie kalprotektyny

Stężenie kalprotektyny w próbce kału mówi nam o tym, jak bardzo zaawansowany jest stan zapalny w jelicie. Pomiędzy liczbą neutrofili a stężeniem kalprotektyny w kale istnieje współzależność. Im więcej białych krwinek bierze udział w procesie zapalnym, tym stan zapalny jest silniejszy, o czym informuje wyższy poziom kalprotektyny w kale. Jest ona markerem, który służy do wstępnego diagnozowania chorób jelit. Jeżeli wynik badania kalprotektyny jest w normie i pacjent nie ma żadnych dodatkowych niepokojących objawów, lekarz może zrezygnować z wykonania u niego kolonoskopii. Badanie poziomu kalprotektyny w kale w przeciwieństwie do kolonoskopii jest całkowicie bezbolesne. Jeżeli jednak wynik kalprotektyny wskazuje na toczący się stan zapalny w jelitach, kolonoskopia będzie badaniem potwierdzającym diagnozę.

Źródła:

1. Olender K. i wsp., Kalprotektyna w kale jako marker zapalny w nieswoistych zapaleniach jelit. Diagnostyka Laboratoryjna 2012; 48(9): 433–439.
2. Przygotowanie do kolonoskopii [on-line: https://kalpro.pl/przygotowanie-do-kolonoskopii/] [dostęp: 3.11.2023].
3. Kalprotektyna – co to takiego? [on-line: https://kalpro.pl/kalprotektyna-co-to-takiego/] [dostęp: 3.11.2023].