Choroba Leśniowskiego-Crohna – objawy, dieta i długość życia

Choroba Leśniowskiego-Crohna należy, obok wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, do nieswoistych chorób zapalnych jelit (IBD, ang. inflammatory bowel disease). Jest schorzeniem, które może obejmować każdy odcinek przewodu pokarmowego. Dokładne przyczyny tej choroby wciąż nie są do końca poznane. Objawy, takie jak bóle brzucha, biegunka czy utrata apetytu, mogą znacznie obniżyć jakość życia pacjentów, stawiając przed nimi wyzwania w codziennym funkcjonowaniu. W tym wpisie przyjrzymy się bliżej chorobie Leśniowskiego-Crohna i przedstawimy, jak dieta może wpływać na dolegliwości.

Choroba Leśniowskiego-Crohna – co to jest

Choroba Leśniowskiego-Crohna (ChLC, potoczne określana jako choroba Crohna, ang. Crohn’s disease, CD) jest przewlekłym stanem zapalnym, który może dotknąć cały przewód pokarmowy, od jamy ustnej po odbyt. Najczęściej jednak zmiany zapalne lokalizują się w jelicie cienkim, szczególnie w jego dolnej części, oraz w jelicie grubym. Stan zapalny zaczyna się w błonie śluzowej i z czasem obejmuje wszystkie warstwy ściany przewodu pokarmowego, co prowadzi do ich uszkodzenia i włóknienia. W rezultacie mogą wystąpić przetoki oraz zwężenia. Cechą wyróżniającą zmiany zapalne w ChLC jest ich ogniskowy lub segmentowy charakter, przy czym obszary zmienione chorobowo zazwyczaj są oddzielone od zdrowych fragmentów. Choroba ta ma charakter przewlekły, co oznacza, że może przebiegać z zaostrzeniami i remisjami. Jedynie u 5% pacjentów obserwuje się pojedynczy epizod choroby z długotrwałą remisją. Niestety w niektórych przypadkach choroba może przyjąć przewlekłą, agresywną formę, która wymaga ciągłej terapii i licznych interwencji chirurgicznych. Leczenie ChLC polega na wprowadzeniu zmian w stylu życia, stosowaniu odpowiedniej diety, a także na farmakoterapii i zabiegach chirurgicznych.

Choroba Leśniowskiego-Crohna – przyczyny

Choroba Leśniowskiego-Crohna nie ma jednej znanej przyczyny. Etiologia ChLC jest złożona i wieloczynnikowa. Badania sugerują, że na rozwój tej choroby wpływają czynniki genetyczne, immunologiczne i środowiskowe, takie jak palenie papierosów. Istnieją także dowody na to, że dieta i stres mogą wpływać na nasilenie objawów.

Choroba Leśniowskiego-Crohna – objawy

Objawy ChLC zależą od miejsca występowania, rozległości i stopnia zaawansowania zmian w przewodzie pokarmowym. Symptomy są niespecyficzne, a sama choroba rozwija się stopniowo, co utrudnia i opóźnia postawienie trafnej diagnozy. Najczęściej występującym początkowym objawem są bóle brzucha, które pojawiają się w ok. 75% przypadków. Do innych częstych dolegliwości należą:

• biegunka (często z domieszką śluzu),
• utrata apetytu,
• utrata masy ciała,
• niedokrwistość,
• zmęczenie,
• gorączka (odnotowuje się ją u ok. 1/3 chorych),
• nudności,
• wymioty,
• krwawienie z odbytu,
• owrzodzenia aftowe,
• bóle stawów,
• problemy z wchłanianiem składników odżywczych.

Dolegliwości mogą być różne w zależności od pacjenta, a ich nasilenie zmienia się w czasie. W przypadku wystąpienia powikłań, takich jak niedrożność jelit czy przetoki, objawy mogą być jeszcze poważniejsze.

Choroba Leśniowskiego-Crohna – ustalanie rozpoznania

Rozpoznanie ChLC opiera się na dokładnym wywiadzie klinicznym oraz wynikach badań diagnostycznych. Aby potwierdzić diagnozę i ocenić rozległość zmian, lekarze mogą zlecić różne badania, w tym:

• Endoskopię – kolonoskopia to kluczowe badanie, które pozwala na ocenę stanu jelit, pobranie próbek do badań histopatologicznych oraz określenie lokalizacji stanu zapalnego.
• Badania obrazowe – tomografia komputerowa (TK) i rezonans magnetyczny (MR) mogą być zlecone w celu oceny rozległości zmian i zidentyfikowania ewentualnych powikłań.
• Badania laboratoryjne – obejmują morfologię krwi, testy na obecność markerów zapalnych (takich jak CRP), a także badania w kierunku niedoborów składników odżywczych. Ponadto lekarz może zlecić badanie poziomu przeciwciał przeciwko Saccharomyces cerevisiae (ASCA), co jest przydatne w odróżnianiu choroby Leśniowskiego-Crohna od wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, które może wywoływać podobne objawy. Przeprowadza się także badania kału w celu wykrycia kalprotektyny, co jest pomocne w diagnozowaniu aktywnego stanu zapalnego jelita.

Dokładna diagnostyka jest niezbędna, aby różnicować ChLC z innymi schorzeniami przewodu pokarmowego oraz zaplanować skuteczne leczenie.

Dieta chorych osób

Dieta osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna powinna być dostosowana indywidualnie, z uwzględnieniem nasilenia objawów i stanu zdrowia pacjenta, szczególnie podczas zaostrzeń choroby. Do najważniejszych zaleceń należą:

• Spożywanie lekkostrawnych pokarmów – w okresach zaostrzenia objawów warto wybierać pokarmy łatwe do strawienia, które nie podrażnią jelit.
• Ograniczenie błonnika i tłuszczów nasyconych – w przypadku zaostrzenia objawów należy unikać żywności bogatej w nierozpuszczalną frakcję błonnika pokarmowego (np. płatki gryczane, makarony razowe, otręby pszenne) oraz tłuszcze nasycone, które mogą nasilać stany zapalne.
• Zwiększenie spożycia białka – warto sięgać po źródła białka, które wspomagają regenerację organizmu, takie jak chude mięso, ryby, jaja oraz nabiał (w zależności od tolerancji).
• Regularne spożywanie posiłków w mniejszych porcjach – takie podejście może pomóc w lepszym trawieniu i unikaniu przejedzenia, które często prowadzi do nasilenia objawów.
• Unikanie produktów wywołujących objawy – należy obserwować reakcje organizmu na różne pokarmy i unikać tych, które mogą wywoływać zaostrzenie objawów, np. (u niektórych pacjentów): mleko i jego przetwory, pszenica, drożdże, banany, kukurydza, pomidory, jajka i wino.

Dieta eliminacyjna w chorobie Crohna

Tolerancja na różne produkty żywnościowe może znacząco różnić się w zależności od stanu klinicznego pacjenta. Skutecznym narzędziem w kontrolowaniu dolegliwości w przebiegu ChLC może być dieta eliminacyjna. Polega ona na czasowym wykluczeniu potencjalnie szkodliwych produktów spożywczych, co pozwala na obserwację, jak organizm reaguje na poszczególne składniki diety. Dzięki takiemu podejściu można zidentyfikować żywność, która nasila objawy choroby, i dostosować jadłospis do indywidualnych potrzeb. W tym procesie pomocny może być specjalistyczny test diagnostyczny, taki jak myfoodprofile, którego wynik wskazuje produkty negatywnie wpływające na zdrowie. Każdy pacjent, który wykona badanie myfoodprofile, otrzyma osobisty przewodnik dietetyczny, zawierający wskazówki do wdrożenia diety eliminacyjnej. Warto jednak pamiętać, że dieta eliminacyjna powinna być prowadzona pod okiem specjalisty, aby uniknąć niedoborów pokarmowych i zapewnić odpowiednie zbilansowanie składników odżywczych.

Choroba Leśniowskiego-Crohna a długość życia

Choroba Leśniowskiego-Crohna jest przewlekłym schorzeniem, które może wpływać na długość życia pacjentów. Dzięki nowoczesnym metodom leczenia, takim jak terapie biologiczne, wiele osób z ChLC może prowadzić normalne życie. Chorzy z odpowiednio prowadzonym leczeniem, przestrzegający zasad zdrowego stylu życia, mogą znacząco poprawić jego jakość. Niemniej jednak wciąż istnieje ryzyko powikłań ChLC, takich jak nowotwory jelit czy problemy z wchłanianiem składników odżywczych, co może wpłynąć na długość życia pacjentów. Warto zwrócić uwagę na regularne kontrole lekarskie oraz stałe monitorowanie objawów, gdyż może się to przyczynić do zmniejszenia ryzyka negatywnych skutków choroby.

Podsumowanie

Choroba Leśniowskiego-Crohna jest poważnym schorzeniem, które wymaga odpowiedniego leczenia i monitorowania objawów, zarówno ze strony pacjenta, jak i lekarzy. Wiedza na temat przyczyn i objawów choroby oraz zasad żywienia jest ważna w kontrolowaniu jej symptomów. Współpraca z zespołem medycznym oraz dbałość o zdrowie leżą u podstaw poprawy jakości życia.

Opracowano na podstawie:

Wiercińska M., Choroba Leśniowskiego i Crohna – objawy, leczenie i dieta, https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitogrube/65252,choroba-lesniowskiego-i-crohna. Stan z dnia: 25.10.2024.

Choroba Leśniowskiego-Crohna (rozpoznanie, powikłania, leczenie), https://j-elita.org.pl/dla-chorego/. Stan z dnia: 25.10.2024.