Choroby autoimmunologiczne – czym są, objawy, dieta

Choroby autoimmunologiczne to grupa schorzeń, w których układ odpornościowy błędnie rozpoznaje własne tkanki i komórki jako zagrożenie zewnętrzne, takie jak wirusy czy bakterie, i inicjuje reakcję obronną, mającą na celu ich unieszkodliwienie. Objawy chorób autoimmunologicznych bywają niespecyficzne i często przypisywane są innym dolegliwościom. W tym wpisie wyjaśnimy, czym są choroby autoimmunologiczne, jakie dają objawy oraz jak dieta może wpłynąć na ich przebieg.

Choroby autoimmunologiczne – czym są

W przebiegu chorób autoimmunologicznych układ odpornościowy działa nieprawidłowo, atakując własne tkanki. Ta błędna reakcja układu odpornościowego prowadzi do zapalenia, uszkodzeń komórek i zaburzeń w funkcjonowaniu zaatakowanych organów, co objawia się różnorodnymi dolegliwościami. Choroby autoimmunologiczne mogą obejmować pojedyncze narządy lub dotyczyć całych układów. Przykładami takich schorzeń są:

• Reumatoidalne zapalenie stawów – przewlekła choroba zapalna, która atakuje stawy.
• Cukrzyca typu 1 – choroba, w której układ odpornościowy niszczy komórki trzustki, produkujące insulinę.
• Stwardnienie rozsiane – schorzenie, w którym układ odpornościowy atakuje osłonki mielinowe neuronów.
• Choroba Hashimoto – autoimmunizacyjne zapalenie tarczycy, prowadzące do niedoczynności tego gruczołu.

Choroby autoimmunologiczne mogą rozwinąć się w każdym wieku i dotykają zarówno mężczyzn, jak i kobiety, choć to właśnie one zapadają na nie częściej. Zdarza się, że u jednej osoby rozwija się kilka różnych chorób autoimmunologicznych.

Przyczyny chorób autoimmunologicznych nie są do końca poznane, ale wiadomo, że mogą być one związane z czynnikami genetycznymi, środowiskowymi, hormonalnymi oraz infekcjami.

Choroby autoimmunologiczne – objawy

Objawy chorób autoimmunologicznych mogą być bardzo różnorodne i zależą od konkretnego narządu lub układu, który został zaatakowany. W wielu przypadkach symptomy rozwijają się stopniowo, co może utrudniać wczesne rozpoznanie.

Do najczęstszych objawów, które mogą sugerować chorobę autoimmunologiczną, należą m.in.:

• Przewlekłe zmęczenie – nawet po długim wypoczynku pacjent może odczuwać brak energii i osłabienie.
• Bóle stawów i mięśni – dolegliwościom bólowym mogą towarzyszyć sztywność, obrzęki i ograniczona ruchomość stawów.
• Wysypki skórne – w przypadku takich chorób jak toczeń czy łuszczyca zmiany skórne mogą być jednym z pierwszych objawów.
• Problemy z układem trawiennym – np. bóle brzucha, biegunki, wzdęcia, często związane z chorobą Leśniowskiego-Crohna czy celiakią.
• Spadek wagi lub przyrost wagi – często towarzyszy zaburzeniom związanym z tarczycą, np. chorobie Hashimoto czy chorobie Gravesa-Basedowa.
• Gorączka o nieznanej przyczynie – przewlekły stan zapalny w organizmie może powodować okresowe epizody gorączki.

Warto zaznaczyć, że objawy mogą występować okresowo, co sprawia, że postawienie diagnozy w przypadku chorób autoimmunologicznych bywa trudne. Często pacjenci odwlekają wizytę u lekarza, co może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia.

Choroby autoimmunologiczne – rozpoznanie i leczenie

Rozpoznanie chorób autoimmunologicznych bywa trudne ze względu na ich zróżnicowane i niespecyficzne objawy, które często mogą być mylone z innymi dolegliwościami. Diagnostyka opiera się na analizie objawów klinicznych i badaniach laboratoryjnych, w tym na wykrywaniu autoprzeciwciał, które są powiązane z określonymi chorobami autoimmunologicznymi. Ich obecność we krwi pacjenta może ułatwić postawienie trafnej diagnozy oraz umożliwić rozpoczęcie właściwego leczenia. Należy pamiętać, że wyniki badań laboratoryjnych zawsze interpretuje się w korelacji z występującymi symptomami.

Leczenie chorób autoimmunologicznych zazwyczaj polega na łagodzeniu objawów i jest długotrwałe, ponieważ większość z tych schorzeń ma charakter przewlekły. Ich przebieg może być bardzo zróżnicowany, a u niektórych pacjentów dochodzi do remisji – okresów bez objawów, które mogą trwać nawet przez wiele lat.

W leczeniu chorób autoimmunologicznych stosuje się leki przeciwzapalne, immunosupresyjne oraz terapie biologiczne, mające na celu złagodzenie objawów i zahamowanie dalszego uszkadzania tkanek i narządów. Ważnym elementem terapii jest odpowiednio dobrana dieta, która wspiera leczenie podstawowe.

Choroby autoimmunologiczne – dieta

Dieta odgrywa ważną rolę w kontrolowaniu objawów chorób autoimmunologicznych. Dostosowana do pacjenta dieta może pomóc w redukcji stanów zapalnych, wzmocnieniu układu odpornościowego oraz poprawie ogólnego samopoczucia. Warto pamiętać o kilku ogólnych zasadach, takich jak:

1. Regularne spożywanie warzyw i owoców – są one źródłem antyoksydantów, które pomagają zwalczać wolne rodniki i zmniejszać stany zapalne w organizmie. Szczególnie polecane są warzywa krzyżowe, takie jak brokuły, jarmuż czy kalafior, a także jagody, borówki i maliny.
2. Zwiększone spożycie produktów bogatych w kwasy omega-3 – zdrowe tłuszcze, obecne w rybach, takich jak łosoś, makrela czy sardynki, mają działanie przeciwzapalne. Warto również sięgać po siemię lniane, nasiona chia czy orzechy włoskie.
3. Unikanie przetworzonej żywności – konserwanty, sztuczne barwniki i dodatki do żywności mogą nasilać stany zapalne i pogarszać samopoczucie. Warto zrezygnować z fast foodów, słodyczy i gotowych dań.
4. Ograniczenie spożycia cukru i prostych węglowodanów – dieta bogata w cukry proste prowadzi do nagłych skoków poziomu glukozy we krwi, co może zwiększać stan zapalny.
5. Stosowanie ziół i przypraw o działaniu przeciwzapalnym – kurkuma, imbir, czosnek oraz zielona herbata to naturalne środki, które mogą wspomagać walkę ze stanami zapalnymi.

W przypadku chorób autoimmunologicznych warto samodzielnie spróbować diety śródziemnomorskiej, która ma właściwości przeciwzapalne. Niektóre osoby z rozpoznaną chorobą autoimmunologiczną decydują się na tzw. dietę eliminacyjną, polegającą na stopniowym usuwaniu z jadłospisu potencjalnie szkodliwych pokarmów i obserwowaniu reakcji organizmu. Warto również rozważyć konsultację z dietetykiem specjalizującym się w chorobach autoimmunologicznych, który pomoże stworzyć indywidualny plan żywieniowy.

Choroby autoimmunologiczne a personalizacja diety

W kontekście diety w chorobach autoimmunologicznych warto zwrócić uwagę na test myfoodprofile, który może pomóc w personalizacji diety eliminacyjnej. Test ten polega na oznaczeniu poziomu przeciwciał IgG we krwi, co pozwala na określenie reakcji organizmu nawet na ponad 200 produktów spożywczych.

Dlaczego warto wykonać test myfoodprofile

1. Czytelność wyników – wyniki testów myfoodprofile są prezentowane w przejrzystej, trójkolorowej skali. Kolor czerwony oznacza pokarmy, które powinny być tymczasowo wykluczone, żółty wskazuje produkty, które należy spożywać rzadziej i rotować, natomiast zielony oznacza te, które można spożywać regularnie.
2. Indywidualizacja diety – test myfoodprofile dostarcza spersonalizowanych informacji na temat nadwrażliwości pokarmowych, co pozwala na dostosowanie diety do indywidualnych potrzeb pacjenta. Dzięki temu można precyzyjnie wykluczyć z jadłospisu produkty, które mogą nasilać objawy chorób autoimmunologicznych.
3. Wsparcie w dietoterapii – przewodnik dietetyczny, który wydawany jest wraz z wynikiem badania myfoodprofile, zawiera praktyczne wskazówki dotyczące zmiany sposobu odżywiania. Obejmuje on omówienie trudnych zagadnień medycznych związanych z nadwrażliwościami pokarmowymi oraz osobiste wskazówki żywieniowe.

Podsumowanie

Choroby autoimmunologiczne to poważne schorzenia, które wymagają kompleksowego podejścia do leczenia. Oprócz terapii farmakologicznej ważną rolę odgrywa odpowiednia dieta, która może wspomóc walkę z chorobą. Personalizacja diety za pomocą takich narzędzi jak test myfoodprofile to skuteczny sposób na dopasowanie jadłospisu do indywidualnych potrzeb organizmu i złagodzenie dokuczliwych objawów. Należy pamiętać, że każdy organizm jest inny, dlatego to, co działa na jedną osobę, niekoniecznie musi działać na inną. Dlatego tak ważne jest, aby podejść do tematu indywidualnie i zasięgnąć porady specjalisty. Zmiany w diecie mogą przynieść ulgę i poprawić jakość życia, dlatego warto je rozważyć jako część strategii leczenia chorób autoimmunologicznych.

Opracowano na podstawie:

Wiercińska M., Choroby autoimmunologiczne, https://www.mp.pl/pacjent/choroby/320906,choroby-autoimmunologiczne-co-to-lista-chorob-przyczyny, stan z dnia: 9.09.2024.

Stanek-Misiąg E., Jeść na zdrowie w chorobach autoimmunologicznych (wywiad z Małgorzatą Desmond), https://www.mp.pl/pacjent/dieta/wywiady/205301,jesc-na-zdrowie-w-chorobach-autoimmunologicznych, stan z dnia: 9.09.2024.