Kalprotektyna w kale zamiast kolonoskopii

Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, jak zbadać jelita bez kolonoskopii? Kolonoskopia to standardowa metoda diagnostyczna w przypadku wielu chorób jelit, ale nie zawsze jest konieczna. Coraz częściej lekarze zlecają nieinwazyjne badanie kalprotektyny w kale jako alternatywę. Z tego wpisu dowiesz się, czym jest kalprotektyna, jakie są wskazania do badania, jak się do niego przygotować, co oznacza wynik oraz dlaczego warto rozważyć to badanie przed wykonaniem kolonoskopii.

Kalprotektyna w kale – co to jest

Kalprotektyna to białko, które występuje w białych krwinkach – neutrofilach i monocytach. Kiedy w jelitach dochodzi do stanu zapalnego, neutrofile migrują do miejsca zapalenia, gdzie ulegają rozpadowi i uwalniają kalprotektynę. W takim przypadku białko to jest wydalane wraz z kałem. W związku z tym poziom kalprotektyny w kale może być wskaźnikiem stanu zapalnego w jelitach.

Kalprotektyna jest szczególnie przydatna w diagnostyce nieswoistych chorób zapalnych jelit (NChZJ), takich jak:

• choroba Leśniowskiego-Crohna,
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG).

Podwyższony poziom kalprotektyny w kale można zaobserwować także w przypadku infekcyjnych zapaleń jelit.

Kalprotektyna w kale – kiedy wykonać badanie

Badanie kalprotektyny może być pierwszym krokiem diagnostycznym u pacjentów z przewlekłymi problemami jelitowymi. Pomaga ono rozróżnić zespół jelita drażliwego od innych chorób przewodu pokarmowego, które mogą wymagać bardziej zaawansowanego leczenia. Dzięki temu wiele osób może uniknąć kolonoskopii.

Zespół jelita drażliwego (IBS) i wczesne stadia nieswoistych chorób zapalnych jelit (IBD) często charakteryzują się podobnymi objawami, jednak, co istotne, poziom kalprotektyny w kale jest znacznie wyższy w przebiegu IBD niż w zespole jelita drażliwego. Lekarz może zlecić badanie kalprotektyny w kale, gdy pacjent przewlekle cierpi na takie dolegliwości jak:

• bóle brzucha,
• biegunki i zaparcia, które mogą występować naprzemiennie,
• wzdęcia i nadmierne gazy.

Badanie kalprotektyny może być zlecone przez lekarza w celu:

• różnicowania pomiędzy zespołem jelita drażliwego a chorobą zapalną jelit;
• monitorowania skuteczności wdrożonego leczenia w przypadku NChZJ;
• potwierdzenia lub wykluczenia choroby zapalnej jelit;
• monitorowania aktywności choroby u pacjentów z rozpoznaną chorobą zapalną jelit;
• oceny prawdopodobieństwa nawrotu choroby;
• różnicowania bakteryjnych i wirusowych biegunek u dzieci.

Badanie kalprotektyny w kale – jak się przygotować

Przygotowanie do badania kalprotektyny w kale jest stosunkowo proste:

1. Pobranie próbki – próbkę kału należy zebrać do specjalnego pojemnika, który można dostać w laboratorium lub aptece. Do badania wystarczy próbka kału wielkości ziarna grochu.
2. Czystość próbki – upewnij się, że próbka nie jest zanieczyszczona moczem ani wodą z toalety.
3. Dostarczenie próbki – próbkę należy dostarczyć do laboratorium w ciągu kilku godzin od pobrania. Jeśli jest to niemożliwe, można ją przechować w lodówce przez maksymalnie 24 godziny.

Kiedy można uniknąć kolonoskopii

Badanie poziomu kalprotektyny w kale to nieinwazyjny test, który pomaga rozróżnić poważne choroby zapalne jelit (IBD) od zaburzeń funkcjonalnych (IBS). Kalprotektyna działa jak wskaźnik intensywności stanu zapalnego w jelitach. Ze względu na to, że jej poziom jest znacznie wyższy w przypadku IBD niż w IBS, badanie to jest często pierwszym wyborem w diagnostyce różnicowej między tymi schorzeniami zarówno u dorosłych, jak i dzieci powyżej 4. roku życia. Wykonanie badania kalprotektyny może pomóc w ukierunkowaniu dalszej diagnostyki pacjenta.

Badanie kalprotektyny w kale to wartościowe narzędzie diagnostyczne, które może pomóc uniknąć inwazyjnej kolonoskopii, gdy nie jest ona konieczna, zwłaszcza w następujących przypadkach:

• Przeprowadzanie diagnostyki różnicowej – wartość stężenia kalprotektyny w kale mówi o tym, czy w jelitach toczy się aktualnie stan zapalny, i pozwala oszacować jego nasilenie. Negatywny wynik badania kalprotektyny w kale zazwyczaj wyklucza nieswoistą chorobę zapalną jelit, co może pozwolić na uniknięcie inwazyjnego badania, takiego jak kolonoskopia.
• Monitorowanie choroby – regularne badania kalprotektyny mogą pomóc w monitorowaniu stanu zdrowia pacjentów z chorobami zapalnymi jelit bez konieczności wykonywania częstych kolonoskopii.
• Ocena skuteczności leczenia – badanie to może być stosowane do oceny, czy leczenie przynosi efekty, co może zmniejszyć potrzebę wykonywania kolejnych kolonoskopii.

Badanie kalprotektyny w kale – wyniki

Wyniki badania stężenia kalprotektyny mogą dostarczyć cennych informacji na temat stanu zapalnego w jelitach. U zdrowych osób kalprotektyna występuje w bardzo niskich stężeniach lub nie wykrywa się jej obecności. W przypadku infekcji jelitowych lub rozwoju stanu zapalnego w jelitach liczba leukocytów w danym miejscu wzrasta, co prowadzi do zwiększenia ilości kalprotektyny produkowanej przez te komórki.

• Niski poziom – wynik w normie sugeruje brak istotnego stanu zapalnego w jelitach i może wskazywać na zespół jelita drażliwego lub inne przyczyny występujących dolegliwości.
• Podwyższony poziom – wysoki poziom kalprotektyny w kale wskazuje na obecność stanu zapalnego w jelitach, co wymaga dalszej diagnostyki, w tym często kolonoskopii, aby dokładnie określić przyczynę zapalenia.

Wartości referencyjne, czyli tak zwana norma poziomu kalprotektyny w kale, może się różnić w zależności od laboratorium, w którym zostało wykonane badanie. Na otrzymanym wyniku zostaną umieszczone wartości referencyjne, które należy zastosować podczas interpretacji poziomu kalprotektyny w kale.

Jak zbadać jelita bez kolonoskopii

Badanie kalprotektyny w kale to tylko jedno z badań, które mogą być użyteczne w diagnostyce i monitorowaniu chorób jelit. Inne metody diagnostyczne to np.:

• USG jamy brzusznej,
• inne badania obrazowe – tomografia komputerowa (CT) lub rezonans magnetyczny (MRI).

Warto jednak pamiętać, że kolonoskopia jest tak zwanym złotym standardem w diagnostyce chorób jelit. To badanie obrazowe oferuje wyjątkową czułość i precyzję w diagnozowaniu chorób jelit, w tym stanów zapalnych, oraz w wykrywaniu wczesnych zmian nowotworowych, co może pozwolić na zapobieżenie rozwojowi zaawansowanego raka. Co istotne, kolonoskopię można przeprowadzić w znieczuleniu ogólnym, które eliminuje dyskomfort związany z badaniem. Obecnie nie ma żadnych badań laboratoryjnych, które mogłyby w pełni zastąpić kolonoskopię.

Badanie kalprotektyny w kale – gdzie wykonać

Badanie kalprotektyny w kale jest mniej inwazyjne, łatwe do przeprowadzenia i może dostarczyć cennych informacji diagnostycznych. Oczywiście w przypadku poważnych problemów zdrowotnych zawsze należy skonsultować się z lekarzem, który zdecyduje o konieczności wykonania bardziej zaawansowanych badań.

Jeśli zastanawiasz się, gdzie można wykonać badanie poziomu kalprotektyny w kale, warto skorzystać z wyszukiwarki laboratoriów laboratorium.info.pl, gdzie znajdziesz najbliższe laboratorium oferujące to badanie.

Podsumowanie

Badanie kalprotektyny w kale to istotne narzędzie diagnostyczne, które może pomóc w ocenie stanu zapalnego w jelitach bez konieczności wykonywania inwazyjnej kolonoskopii. Badanie to może być pierwszym krokiem diagnostycznym dla pacjentów z przewlekłymi problemami jelitowymi. Umożliwia ono rozróżnienie między zespołem jelita drażliwego a chorobą Leśniowskiego-Cronha lub wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, dzięki czemu wielu pacjentów może uniknąć przeprowadzania niepotrzebnej kolonoskopii. Badanie to jest użyteczne w monitorowaniu stanu zapalnego w jelitach i aktywności choroby oraz ocenie skuteczności leczenia u pacjentów z przewlekłymi chorobami jelit.

Opracowano na podstawie:

1. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.4.17
2. https://www.mp.pl/gastrologia/wytyczne/312303,postepowanie-w-stanach-naglych-w-nieswoistych-chorobach-zapalnych-jelit
3. K. Olender i in., Kalprotektyna w kale jako marker zapalny w nieswoistych zapaleniach jelit, Journal of Laboratory Diagnostics 2012; 48(4).
4. P. Szachta i in., Nieinwazyjne markery zapalne w przebiegu nieswoistych chorób zapalnych jelit, Gastroenterologia Polska 2009; 16(5).
5. U. Rychlik i in., Zespół jelita wrażliwego i kalprotektyna, Journal of Laboratory Diagnostics 2015; 51(4).
6. N.E. Walsham, R.A. Sherwood, Fecal calprotectin in inflammatory bowel disease, Clinical and Experimental Gastroenterology 2016 Jan 28; 9: 21–29. doi: 10.2147/CEG.S51902. PMID: 26869808; PMCID: PMC4734737.