Źródłem niespecyficznych i dokuczliwych objawów, takich jak nawracające problemy z układem pokarmowym, wysypka czy migreny, może być nietolerancja pokarmowa, alergia IgE-zależna lub nadwrażliwość pokarmowa IgG-zależna. Choroby te różnią się przyczyną powstawania oraz szybkością manifestacji objawów. Prawidłowe rozpoznanie jest kluczowe dla właściwego postępowania po diagnozie. W tym wpisie przedstawimy najważniejsze różnice, objawy i narzędzia do diagnostyki wybranych nadwrażliwości pokarmowych. Jeśli preferujesz oglądanie wideo, zapraszamy TUTAJ.
Jak powstają nadwrażliwości pokarmowe
Nadwrażliwości pokarmowe to nieprawidłowe reakcje organizmu na spożywane pokarmy, które nie wywołują objawów u zdrowych osób. Reakcje te mogą mieć podłoże immunologiczne (zależne od przeciwciał IgE lub IgG) lub nieimmunologiczne (zwykle związane z zaburzeniami metabolicznymi). Nadwrażliwości pokarmowe obejmują:
- alergie pokarmowe IgE-zależne
Klasyczne alergie pokarmowe powstają w wyniku zaangażowania przeciwciał w klasie IgE. U osób uczulonych układ odpornościowy reaguje nadmiernie po spożyciu określonego artykułu spożywczego, produkując przeciwciała.
- nadwrażliwości pokarmowe IgG-zależne
Nadwrażliwości pokarmowe IgG-zależne są spowodowane czynnikami środowiskowymi, takimi jak nieprawidłowa dieta, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu czy przewlekły stres, które mogą prowadzić do stanu zapalnego toczącego się organizmie. W konsekwencji zwiększa się przepuszczalność jelita cienkiego, co prowadzi do powstawania tzw. zespołu nieszczelnego jelita. Wówczas niewłaściwie strawione pokarmy przedostają się do krwiobiegu, co aktywuje układ odpornościowy i powoduje produkcję przeciwciał IgG. Tworzą się kompleksy antygen–przeciwciało, które gromadzą się w różnych narządach, powodując różnorodne dolegliwości, np. bóle brzucha, stawów, migreny i chroniczne zmęczenie.
- nietolerancje pokarmowe
Nietolerancje pokarmowe wynikają głównie z zaburzeń metabolicznych, takich jak niedobór lub obniżona aktywność enzymów. Przykładem jest pierwotna nietolerancja laktozy, spowodowana brakiem laktazy, czyli enzymu, który odpowiada za prawidłowy rozkład laktozy w jelicie cienkim.
Jakie są objawy nadwrażliwości na pokarmy
W klasycznej alergii pokarmowej reakcja alergiczna występuje bardzo szybko, zazwyczaj w ciągu kilku minut od kontaktu z alergenem, manifestując się bólem brzucha, wysypką, pieczeniem w jamie ustnej, a czasem nawet katarem czy kichaniem. Reakcje alergiczne mogą także stanowić zagrożenie dla życia, jak w przypadku wstrząsu anafilaktycznego.
Z kolei objawy nadwrażliwości pokarmowych IgG-zależnych mogą pojawić się w zróżnicowanym czasie, od kilku godzin do nawet kilku dni po spożyciu danego pokarmu. Dlatego trudno jest jednoznacznie powiązać spożycie określonego produktu z dolegliwościami.
Osoby z nietolerancją pokarmową, np. z nietolerancją laktozy, mogą doświadczyć objawów gastrycznych około pół godziny po spożyciu mleka lub produktu zawierającego laktozę. Istotne jest określenie własnego progu tolerancji, aby uniknąć nieprzyjemnych objawów, takich jak nudności, wymioty czy biegunka.
Na czym polega diagnostyka nadwrażliwości pokarmowych
Klasyczne alergie pokarmowe diagnozuje się za pomocą testów skórnych lub badań serologicznych, np. EUROLINE, które sprawdzają reakcję organizmu na różne alergeny jednocześnie.
Diagnostyka nadwrażliwości pokarmowych IgG-zależnych opiera się na badaniach myfoodprofile, które sprawdzają obecność przeciwciał IgG przeciwko wybranym antygenom pokarmowym. Dostępne są różne warianty testów – na 54, 108 lub 216 produktów spożywczych. Każdy pacjent wraz z wynikiem testu otrzymuje spersonalizowany przewodnik dietetyczny przygotowany na podstawie raportu z badania. Testy wykonuje się w wybranych laboratoriach w Polsce. Dokładne adresy placówek medycznych można znaleźć w wyszukiwarce dostępnej na górze strony. Wystarczy w polu wyszukiwania podać swój adres zamieszkania, aby otrzymać dane kontaktowe do 3 najbliżej położonych laboratoriów.
Więcej na temat diagnostyki nadwrażliwości pokarmowych IgG-zależnych znajdziesz w filmie:
Z kolei diagnostyka nietolerancji pokarmowych, zazwyczaj związanych z zaburzeniami metabolicznymi, polega m.in. na badaniu genetycznym. Na przykład w przypadku pierwotnej nietolerancji laktozy sprawdza się obecność polimorfizmów w genie LCT, co pozwala określić, czy w przyszłości dojdzie do utraty zdolności trawienia cukru mlecznego u badanej osoby.
Jak przebiega leczenie żywieniowe nadwrażliwości pokarmowych
W przypadku alergii pokarmowych zazwyczaj zaleca się trwałe unikanie alergenów. Konieczne jest uważne czytanie etykiet i eliminacja z diety produktów zawierających alergeny nawet w minimalnych ilościach.
Leczenie żywieniowe nadwrażliwości pokarmowych IgG-zależnych polega na zastosowaniu diety eliminacyjno-rotacyjnej, która pomaga wyciszyć stan zapalny w jelitach i złagodzić dolegliwości.
Zasady diety eliminacyjno-rotacyjnej:
- konieczne jest wykluczenie produktów wywołujących objawy,
- minimalny czas trwania diety eliminacyjnej to 3 miesiące, ale zaleca się jej stosowanie nawet przez 6 lub 12 miesięcy,
- po okresie eliminacji stopniowo wprowadza się wykluczane wcześniej produkty, obserwując reakcję organizmu,
- produkty wykluczone z diety należy zastąpić odpowiednimi zamiennikami,
- tolerowane produkty zaleca się spożywać się co 3–4 dni, co zapobiega wtórnej nietolerancji.
W przebiegu pierwotnej nietolerancji laktozy, gdzie zdolność trawienia laktozy zanika z czasem, ważne jest ustalenie aktualnie tolerowanej dawki cukru mlecznego. Nie zaleca się całkowitej eliminacji mleka i produktów mlecznych z diety, jeśli nie obserwujemy przykrych objawów, aby uniknąć niedoborów wapnia.
Podsumowanie
Termin „nadwrażliwość pokarmowa” obejmuje nieprawidłowości po spożyciu pewnych produktów. Wyróżniamy alergie pokarmowe, nietolerancje pokarmowe (np. nietolerancja laktozy) oraz nadwrażliwości pokarmowe IgG-zależne. Najwięcej trudności sprawia diagnostyka nadwrażliwości pokarmowych IgG-zależnych – ze względu na zróżnicowany czas występowania objawów niełatwo powiązać dolegliwości z konkretnym produktem spożywczym. Skutecznym narzędziem do diagnostyki nadwrażliwości pokarmowych tego typu są testy myfoodprofile. Wraz z wynikiem badania myfoodprofile każdy pacjent otrzymuje indywidualny przewodnik dietetyczny, zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe.
0 komentarzy