Do roślin psiankowatych (rodzina Solanaceae) należy wiele znanych nam warzyw. Cieszą się one dużą popularnością dzięki swoim walorom smakowym i wartościom odżywczym. Jednak w ostatnich latach wokół warzyw psiankowatych narosło wiele kontrowersji. Niektórzy obawiają się, że mogą one mieć negatywny wpływ na zdrowie, zwłaszcza w przypadku osób z określonymi schorzeniami. W tym wpisie przyjrzymy się, czym są warzywa psiankowate, jakie mają właściwości zdrowotne, komu służą, a także jaki mają wpływ na choroby autoimmunizacyjne.
Warzywa psiankowate – czym są
Rośliny psiankowate to rodzina, która obejmuje około 2500 gatunków, w tym wiele popularnych roślin użytkowych. Wśród nich znajdziemy:
- pomidory,
- paprykę,
- ziemniaki,
- bakłażany,
- miechunkę,
- jagody goji.
Niektóre przyprawy również należą do grupy roślin psiankowatych, w tym:
- curry (mieszanka przypraw, często zawierająca rośliny psiankowate),
- chili,
- pieprz cayenne,
- mieszanki przypraw z papryką.
Rośliny psiankowate mają różnorodne zastosowania. W medycynie wykorzystuje się na przykład pokrzyk wilczą jagodę i ashwagandhę. Z kolei tytoń jest używany do produkcji papierosów.
Warzywa psiankowate – czy są zdrowe
Warzywa psiankowate są źródłem wielu cennych składników odżywczych. W Polsce najczęściej je się ziemniaki, pomidory, paprykę i bakłażany.
- Ziemniaki
Są bogatym źródłem witaminy C, witaminy B6, niacyny, kwasu foliowego, potasu, fosforu, magnezu, żelaza i związków fenolowych, które mogą chronić przed chorobami serca, nowotworami, cukrzycą oraz wspierać zdrowie kości czy układu nerwowego. Dwie średniej wielkości bulwy zaspokajają aż 45% dziennego zapotrzebowania na witaminę C, która pełni rolę antyoksydantu, wpływa pozytywnie na lepsze przyswajanie żelaza z pożywienia i jest niezbędna do syntezy kolagenu. Ponadto witamina C wzmacnia odporność organizmu i wspomaga gojenie ran.
- Pomidory
Dostarczają karotenoidów, polifenoli, witaminy C, E, kwasu foliowego i potasu. Średniej wielkości pomidor może pokryć 28% dziennego zapotrzebowania na witaminę C. Likopen, obecny w pomidorach, to silny przeciwutleniacz, który zmniejsza ryzyko chorób serca i nowotworów, szczególnie gdy pomidory są poddane obróbce termicznej i spożywane z tłuszczami, na przykład z oliwą. Witamina E z pomidorów wspiera płodność, opóźnia starzenie, chroni przed miażdżycą i wzmacnia odporność.
- Papryka
Jest źródłem witaminy C i kapsaicyny, która nadaje warzywu ostry smak. Kapsaicyna łagodzi objawy refluksu i zespołu jelita drażliwego, działa przeciwbólowo, wspomaga odchudzanie i pomaga kontrolować poziom glukozy, przeciwdziałając cukrzycy.
- Bakłażan
Jest bogaty w witaminy, składniki mineralne, związki fenolowe i antyoksydanty, które działają przeciwnowotworowo, przeciwzapalnie i przeciwzakrzepowo. Zawiera witaminy A, C, E, K oraz kompleks witamin B, a także składniki mineralne, takie jak wapń, żelazo, mangan i potas. Witamina K i wapń wspierają zdrowie kości i krzepnięcie krwi, a mangan neutralizuje wolne rodniki i wspomaga funkcje enzymatyczne.
Komu służą warzywa psiankowate
Warzywa psiankowate mogą przynieść korzyści szczególnie osobom aktywnym fizycznie, sportowcom oraz tym, którzy potrzebują dodatkowej dawki witamin i składników mineralnych. Są także istotnym elementem diety wegetariańskiej i wegańskiej, dostarczając białka roślinnego i błonnika.
Niemniej jednak u niektórych osób nadmierne spożycie warzyw psiankowatych może prowadzić do nieprzyjemnych dolegliwości, takich jak wzdęcia czy bóle brzucha. Warzywa te zawierają bowiem związki (alkaloidy, saponiny i lektyny), które pełnią funkcję obronną dla roślin, a dla ludzi mogą być potencjalnie szkodliwe. Na przykład solanina i tomatyna, obecne w niektórych częściach roślin, mogą być toksyczne, co sprawia, że spożywanie zielonych pomidorów czy kiełkujących ziemniaków może być niebezpieczne. Glikoalkaloidy znajdujące się w ziemniakach i pomidorach mogą wywoływać problemy trawienne, szczególnie u osób z wrażliwym układem pokarmowym. Dlatego zaleca się spożywanie tych warzyw w umiarkowanych ilościach i obserwowanie reakcji organizmu. Warto też pamiętać, że odpowiednia obróbka termiczna może pomóc w neutralizacji potencjalnie szkodliwych substancji.
Warzywa psiankowate – alergie i nadwrażliwości
Osoby odczuwające nieprzyjemne objawy po spożyciu pomidorów, papryki lub ziemniaków powinny rozważyć konsultację z lekarzem w celu wykonania odpowiednich badań. Przyczyną tych dolegliwości może być alergia pokarmowa, która objawia się w krótkim czasie po spożyciu tych warzyw w postaci wysypki, obrzęków czy problemów z oddychaniem. Reakcje te są wynikiem nadmiernej odpowiedzi układu immunologicznego na białka zawarte w psiankowatych.
Jeśli objawy pojawiają się dopiero po pewnym czasie, nawet do kilku dni po spożyciu, możliwe jest, że mamy do czynienia z nadwrażliwością pokarmową IgG-zależną. Aby zdiagnozować, czy spożycie warzyw psiankowatych jest przyczyną problemów, takich jak wzdęcia czy bóle brzucha, warto przeprowadzić test diagnostyczny, na przykład myfoodprofile. Wyniki badania pozwolą na opracowanie precyzyjnej diety eliminacyjnej, wykluczającej problematyczne produkty. Osoby, które zdecydują się na test myfoodprofile, popularnie znany jako test na nietolerancje pokarmowe, otrzymają czytelne, przejrzyste wyniki w trójkolorowej skali oraz spersonalizowany przewodnik dietetyczny z zaleceniami dotyczącymi zmiany nawyków żywieniowych. Więcej informacji na temat testu myfoodprofile znajdziesz TUTAJ.
Warzywa psiankowate a choroby autoimmunizacyjne
Choroby autoimmunizacyjne to grupa schorzeń, w których układ odpornościowy atakuje własne komórki, tkanki i organy. Choroba może obejmować cały organizm, jak w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów czy tocznia, albo dotyczyć jednego narządu, jak choroba Hashimoto czy cukrzyca typu 1. Czynniki genetyczne i środowiskowe, w tym dieta i styl życia, odgrywają istotną rolę w ich rozwoju.
Wpływ warzyw psiankowatych na przebieg chorób autoimmunizacyjnych budzi spore kontrowersje. Związki chemiczne obecne w tych warzywach, takie jak glikoalkaloidy i lektyny, mogą potencjalnie zwiększać przepuszczalność jelit, co może nasilać stany zapalne i negatywnie wpływać na przebieg chorób autoimmunizacyjnych. Chociaż badania na zwierzętach wykazały, że wysokie dawki tych substancji mogą być szkodliwe, ilości stosowane w badaniach były znacznie wyższe niż te, które spożywamy w codziennej diecie. Ponadto wiadomo, że obróbka cieplna warzyw psiankowatych redukuje ich potencjalnie szkodliwe działanie.
Niektórzy pacjenci z chorobami autoimmunizacyjnymi zauważają poprawę stanu zdrowia po eliminacji psiankowatych z diety, co sugeruje, że mogą one wywoływać niepożądane reakcje u osób o wrażliwym układzie odpornościowym. Jednakże wielu chorych nie odczuwa negatywnych skutków spożycia tych warzyw, co wskazuje na konieczność indywidualnego podejścia do diety.
Czy jeść warzywa psiankowate
Warzywa psiankowate są cennym źródłem składników odżywczych i spożywane w umiarkowanych ilościach nie wpływają negatywnie na samopoczucie. Obecnie brakuje jednoznacznych dowodów naukowych potwierdzających szkodliwość warzyw psiankowatych, o ile nie ma wyraźnych objawów alergii lub nietolerancji. Każdy, kto cierpi na chorobę autoimmunizacyjną, na przykład na chorobę Hashimoto, powinien uważnie obserwować reakcje swojego organizmu po spożyciu warzyw, takich jak pomidory czy ziemniaki, i odpowiednio dopasować codzienny jadłospis. Warto rozważyć wykonanie testu myfoodprofile, aby precyzyjnie określić, które produkty należałoby wyeliminować, dostosowując dietę do specyficznych, indywidulanych potrzeb organizmu.
Podsumowanie
Warzywa psiankowate dostarczają wielu witamin i składników mineralnych, ale ich spożycie może budzić kontrowersje, zwłaszcza w kontekście chorób autoimmunizacyjnych. Zaleca się monitorowanie samopoczucia po zjedzeniu tych warzyw i dostosowanie diety w zależności od indywidualnych potrzeb i reakcji organizmu. W przypadku nasilenia dolegliwości po spożyciu warzyw psiankowatych warto rozważyć wykonanie badania myfoodprofile, które jest precyzyjnym narzędziem diagnostycznym do wskazania konkretnych produktów spożywczych, mogących wpływać negatywnie na nasze zdrowie i samopoczucie.
Opracowano na podstawie:
Wojtyś W., Psiankowate – fakty i mity. Czy warto jeść warzywa psiankowate?, https://dietetycy.org.pl/psiankowate/, stan z dnia: 09.08.2024.
https://polki.pl/dieta-i-fitness/zdrowe-odzywianie,warzywa-psiankowate-pelna-lista-kiedy-i-dlaczego-trzeba-ich-unikac,10440647,artykul.html, stan z dnia: 09.08.2024.
0 komentarzy